Η Σχολική Διαμεσολάβηση είναι μια διαδικασία μέσα από την οποία οι συγκρούσεις, καβγάδες και οι εντάσεις μεταξύ μαθητών επιδιώκεται να επιλύονται με ειρηνικό τρόπο, με τη συνδρομή επιμορφωμένων εκπαιδευτικών και μαθητών – μεσολαβητών που βοηθούν ώστε οι εμπλεκόμενοι να ακούσουν με προσοχή και να κατανοήσουν ο ένας τον άλλο. Στόχος είναι να καταλήξουν σε μια συμφωνία για να μην επαναληφθεί επιθετική ή προσβλητική συμπεριφορά στο μέλλον αλλά και η μεταμόρφωση της σχέσης και ενδεχομένως η πλήρης αποκατάστασή της.
Ποιες διαφορές μπορούν να υπάρξουν μέσα σε ένα σχολείο
- Διαφορές μεταξύ μαθητών
- Διαφορές μεταξύ μαθητή και εκπαιδευτικού
- Διαφορές μεταξύ εκπαιδευτικών
- Διαφορές μεταξύ γονέων μαθητών
- Διαφορές μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών
Τι είναι η “βία στα σχολεία”, τι είναι ο εκφοβισμός (bullying)
Η σχολική βία είναι η εσκεμμένη, απρόκλητη. συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία ή επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή βούλησης, την κυριαρχία και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου από ένα άτομο ή ομάδα ατόμων σε ένα άλλο άτομο ή ομάδα ατόμων εντός και εκτός σχολείου.
Ένα άτομο είναι θύμα εκφοβισμού (bulling), όταν αυτός ή αυτή εκτίθεται επανειλημμένα κατά την πάροδο του χρόνου, σε αρνητικές ενέργειες από την πλευρά ενός ή περισσότερων άλλων προσώπων, και αυτός ή αυτή έχει δυσκολία να υπερασπίζεται τον εαυτό του ή τον εαυτό της.
Σύμφωνα με το παραπάνω ορισμό του Dan Olweus (ερευνητής, καθηγητής ψυχολογίας, ο οποίος έχει εργαστεί επάνω στο bullying ανάμεσα σε μαθητές για παραπάνω από 40 έτη), τρία είναι τα βασικά στοιχεία που πρέπει να έχει μια πράξη προκειμένου να χαρακτηριστεί ως εκφοβισμός (bullying) :
α) να υπάρχει επιθετική συμπεριφορά η οποία περικλείει ανεπιθύμητες αρνητικές ενέργειες,
β) να υπάρχει ένα μοτίβο συμπεριφοράς το οποίο επαναλαμβάνεται κατά την πάροδο του χρόνου,
γ) να περιλαμβάνει ανισορροπία δύναμης.
Ποιες είναι οι άμεσες και έμμεσες μορφές εκφοβισμού
- λεκτικός εκφοβισμός ο οποίος περιλαμβάνει υποτιμητικά σχόλια και άσχημες εκφράσεις
- εκφοβισμός μέσω κοινωνικού αποκλεισμού ή απομόνωσης
- εκφοβισμός μέσω σωματικών επιθέσεων (χτυπήματα, κλοτσιές, σπρώξιμο, φτύσιμο)
- εκφοβισμός μέσω διάδοσης ψευδών γεγονότων και φημών
- οι μαθητές που χρησιμοποιούν τον εκφοβισμό (bullying) αφαιρούν χρήματα από τα θύματα ή τους καταστρέφουν διάφορα δικά τους αντικείμενα
- οι μαθητές που εκφοβίζουν , απειλούν τα θύματα τους και τα αναγκάζουν να κάνουν διάφορα πράγματα παρά την θέληση τους.
- εκφοβισμός με ρατσιστικά στοιχεία
- εκφοβισμός βασισμένος στο φύλο ή σε σεξουαλικά στοιχεία
- διαδικτυακός εκφοβισμός ( είναι η χρησιμοποίηση κινητών τηλεφώνων, sms, e-mails, chat rooms η σελίδων κοινωνικής δικτύωσης – όπως ενδεικτικά facebook, twitter- για παρενόχληση, διατύπωση απειλών ή εκφοβισμού ενός ατόμου ή ατόμων από ένα άλλο ή άλλα άτομα. Εφαρμόζεται συχνά από παιδιά εξοικειωμένα με την χρήση των ανωτέρω τεχνολογιών και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που τους προσφέρει η τελευταία για να κρύψουν τα ίχνη τους , γεγονός που επιδεινώνει το πρόβλημα, και αυξάνει την επιθετικότητα )
Οι υπηρεσίες μας
- Παρουσιάσεις – Διαλέξεις – Εργαστήρια σε εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας στα σχολεία μέσω της σχολικής διαμεσολάβησης, των επανορθωτικών διαλόγων σε κύκλο και της μη βίαιης επικοινωνίας. Στόχος των δραστηριοτήτων αυτών είναι να ενημερωθεί ο ζωτικός πυρήνας της κοινωνίας μας, για τα οφέλη των παραπάνω μεθόδων και τις αξίες που αυτές προάγουν με στόχο την “επανεκκίνηση” της ανθρωπιάς και την παραγωγή πολιτισμού.
- Δημιουργία και διεξαγωγή διήμερων εισαγωγικών εργαστηρίων (workshops) σχετικά με τη Σχολική Διαμεσολάβηση, τους Επανορθωτικούς Διαλόγους σε Κύκλο και τη Μη Βίαιη Επικοινωνία, ώστε οι ενδιαφερόμενοι να έρθουν σε πρώτη, πρακτική πλέον επαφή με αυτές τις διαδικασίες, μέσα από θεωρία, παιχνίδια και προσομοιώσεις.Τα workshops απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς και σε γονείς.
- Εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στη Σχολική Διαμεσολάβηση, τους Επανορθωτικούς Διαλόγους σε Κύκλο και τη Μη Βίαιη Επικοινωνία, με σκοπό την εμβάθυνση στις διαδικασίες αυτές και στις τεχνικές τους, ώστε οι εκπαιδευτικοί, με την σειρά τους να συντονίζουν επανορθωτικούς διαλόγους και διεξάγουν διαμεσολαβήσεις οι ίδιοι και κατόπιν να εκπαιδεύσουν μαθητές στις μεθόδους αυτές. Η εκπαίδευση στις τεχνικές αυτές απαιτεί τουλάχιστον 40 ώρες, και μπορεί υπό προϋποθέσεις να υλοποιηθεί μέσα σε μία εβδομάδα (ιδανικό σενάριο) ή σε διάστημα ανάλογο της εκάστοτε διαθεσιμότητας των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτών.
- Σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων σχολικής διαμεσολάβησης, επανορθωτικών διαλόγων σε κύκλο και μη βίαιης επικοινωνίας σε συνεργασία με τους δασκάλους καθηγητές, γονείς και μαθητές . Κατά μέσο όρο, το χρονικό διάστημα σχεδιασμού και υλοποίησης τέτοιων προγραμμάτων είναι από έξι μήνες έως και ένα έτος και ανάλογα με την διαθεσιμότητα χρόνου του σχολείου.
- Παρακολούθηση εφαρμογής προγραμμάτων σχολικής διαμεσολάβησης, επανορθωτικών διαλόγων σε κύκλο και μη βίαιης επικοινωνίας, υποστήριξη και παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών
Ποιο το θεσμικό πλαίσιο
Αν και δεν περιλαμβάνεται στα προβλεπόμενα πειθαρχικά μέτρα που επιβάλλονται σε μαθητές (σύμφωνα με το ΠΔ 104/79) το Υπουργείο Παιδείας ύστερα από εισήγηση του Συνήγορου του Παιδιού εξέδωσε εγκύκλιο (18890/Γ2 2011) για τα θέματα της πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας μεταξύ μαθητών, στην οποία περιλαμβάνεται αναφορά στη δυνατότητα δημιουργίας ομάδων διαμεσολαβητών μαθητών από εκπαιδευτικούς.
Επίσης δεν πρέπει να μας διαφεύγει και Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Νόμος 2101/1992) σύμφωνα με την οποία τα παιδιά δικαιούνται ειδική βοήθεια και υποστήριξη και είναι σημαντικό να προετοιμαστεί πλήρως ένα παιδί για να ζήσει μια ατομική ζωή στην κοινωνία και να ανατραφεί μέσα στο πνεύμα των ιδανικών που διακηρύσσονται στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και ειδικότερα μέσα σε πνεύμα ειρήνης, αξιοπρέπειας, ανοχής, ελευθερίας, ισότητας και αλληλεγγύης.
Χρειάζεται να υπάρχει πρόβλεψη στον κανονισμό του κάθε σχολείου;
Είναι σκόπιμο η απόφαση για την λειτουργία της σχολικής διαμεσολάβησης σε ένα σχολείο να έχει την σύμφωνη γνώμη του συλλόγου διδασκόντων και της σχολικής κοινότητας γενικότερα (εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών). Με αυτό το τρόπο νομιμοποιείται η εφαρμογή της διαδικασίας αυτής για την αντιμετώπιση περιστατικών βίας ή εντάσεων μεταξύ μαθητών.
Τι χρειάζεται να γίνει για να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα σχολικής διαμεσολάβησης, επανορθωτικών διαλόγων σε κύκλο και μη βίαιης επικοινωνίας στο σχολείο
- Συζήτηση του θέματος με τον σύλλογο διδασκόντων και αποδοχή της αρχής της διαμεσολάβησης
- Ορισμός εκπαιδευτικών ως υπεύθυνων και οι οποίοι θα αναλάβουν αφού εκπαιδευθούν οι ίδιοι, να εισηγηθούν τον τρόπο υλοποίησης της διαδικασίας
- Η απόφαση αυτή θα πρέπει επίσης να τεθεί υπόψη των συλλόγων γονέων και των μαθητικών συμβουλίων